Ds. Jan Mudde, 13 april 2025
1 Koningen 19: 1-8
Achab vertelde aan zijn vrouw Izebel wat Elia allemaal gedaan had. Hij vertelde haar ook dat Elia alle profeten van Baäl had laten doden.
Toen stuurde Izebel een boodschapper naar Elia toe. De boodschapper moest namens haar zeggen: ‘Morgen om deze tijd zult u net zo dood zijn als die profeten! Als dat niet zo is, mogen de goden mij, koningin Izebel, straffen.’
Toen Elia dat hoorde, werd hij bang. Hij vluchtte weg om zijn leven te redden. In Berseba, helemaal in het zuiden van Juda, liet hij zijn knecht achter. Zelf ging hij de woestijn in.
Elia wil sterven
Nadat Elia een hele dag gelopen had, ging hij onder een struik zitten. Daar vroeg hij aan God of hij mocht sterven. Hij zei: ‘Heer, het is genoeg geweest, laat mij maar doodgaan. Ik ben het niet waard om nog langer te leven.’ Elia ging liggen en viel onder de struik in slaap.
Maar toen kwam er een engel. Die raakte Elia aan en zei: ‘Sta op, en eet wat.’ Toen Elia opkeek, zag hij naast zich een vers brood en een kruik met water. Hij at van het brood en dronk van het water. Daarna ging hij weer liggen.
Maar de engel van de Heer kwam terug. Hij raakte hem opnieuw aan, en zei: ‘Sta op, en eet wat. Anders heb je niet genoeg kracht om verder te lopen.’
Elia gaat naar de berg Horeb
Toen stond Elia op. Hij at en hij dronk. Dat gaf hem genoeg kracht om in veertig dagen en veertig nachten naar de berg Horeb te lopen, de berg van God. 9Daar ging hij in een grot liggen slapen.
Marcus 14: 32-42
Ze kwamen bij een plek die Getsemane heette. Jezus zei tegen de leerlingen: ‘Ik ga bidden. Blijf hier wachten tot ik terugkom.’ Hij nam alleen Petrus, Jakobus en Johannes mee.
Toen werd Jezus onrustig en bang. Hij zei: ‘Ik houd het niet meer uit, zo verdrietig ben ik. Blijven jullie maar hier, en zorg dat je wakker blijft.’
Jezus liep een klein stukje verder. Hij knielde op de grond en begon te bidden: ‘Vader, alstublieft! Geef dat ik niet hoef te lijden. Abba, Vader, voor u is alles mogelijk. Houd toch dit zware lijden bij mij weg! Maar doe alleen wat u wilt, niet wat ik wil.’
Jezus ging terug naar de drie leerlingen. Ze lagen te slapen. Hij zei tegen Simon Petrus: ‘Simon, je slaapt! Kun je niet eens één uur wakker blijven? Blijf toch wakker! Bid God om kracht, zodat je geen verkeerde keuze maakt. Want jullie willen wel het goede kiezen, maar jullie zijn zwak.’
Jezus ging opnieuw bidden. Hij sprak hetzelfde gebed uit als daarvoor. Toen hij terugkwam, lagen de leerlingen alweer te slapen. Ze konden hun ogen gewoon niet openhouden. Ze wisten niet wat ze tegen Jezus moesten zeggen.
Toen Jezus voor de derde keer terugkwam, zei hij: ‘Nu moeten jullie niet langer slapen en uitrusten. Het is zover. Het moment is gekomen dat de Mensenzoon uitgeleverd wordt aan slechte mensen.’
Judas komt eraan
Jezus zei: ‘Kom, we moeten gaan. De man die mij gaat uitleveren, is dichtbij.’
Vorig jaar is een boek uitgekomen van Willem van der Deijl: Lijden met Christus.
In zijn boek stelt hij onder meer de vraag wat wij, westerse christenen die niet met vervolging te maken hebben, kunnen leren van onze vervolgde broers en zussen wereldwijd. Allerlei aspecten van lijden komen daarbij aan de orde en een daarvan is eenzaamheid.
Eenzaam, zo hebben we ons allemaal vast wel eens gevoeld. En allemaal kennen we het diep verloren gevoel dat je dan kunt hebben. Als kind ver van huis. Geen aansluiting bij je leeftijdsgenoten. Een duister geheim meedragen, dat je niet durfde te delen. Toen anderen een partner vonden, maar jij niet. Of toen je je diepongelukkig voelde in je huwelijk. Of toen je weduwe of weduwnaar werd, of vrienden en familie om je heen wegvielen.
We kunnen ons om zoveel redenen eenzaam voelen.
Voor vervolgde christenen is soms niet eens de vervolging het zwaarst, maar de eenzaamheid. Het gevoel de strijd alleen te voeren, zonder andere mensen. Erger nog: voor het gevoel soms ook zonder God.
Zoals Andrew Brunson, een Amerikaanse predikant die als enige christen twee jaar gevangen zat in een Turkse cel. Hij worstelde om zijn verstand niet te verliezen, soms zelfs suïcidaal werd. Hij was erop voorbereid dat hij om zijn geloof vervolgd zou worden. Maar hij was niet voorbereid op dat gevoel van verlatenheid. Hij had verwacht dat kracht en genade in hem zouden stromen, maar dat gebeurde niet. Hij stond er alleen voor.
Dat kan iedereen overkomen, hoe diepgelovig ook. Dat je door omstandigheden in een crisis van eenzaamheid komt. Je vervreemdt van jezelf, van je medemens, van God.
Je vindt dat ook in de Bijbel terug bij Jeremia, die uitroept: ‘Was ik maar nooit geboren!’
Johannes de Doper belandt in de gevangenis in een diepe geloofscrisis.
Zelfs Elia overkomt dat. Jarenlang is hij op de vlucht geweest, jarenlang eenzaam en ontheemd. Op de vlucht voor koningin Izebel. Hij trekt één dagreis ver de woestijn in, gaat onder een bremstruik zitten, verlangend naar de dood en zegt: ‘Het is genoeg geweest, HEER. Neem mijn leven, want ik ben niet beter dan mijn voorouders.’
Eenzaamheid kan er om vele redenen zijn. We weten het allemaal. Eenzaamheid omwille van God is er een van. De psalmen zijn er ook vol van (‘Evenals een moede hinde, die naar het klare water smacht, schreeuwt mijn ziel om God te vinden, die ik ademloos verwacht.’).
En een diepe eenzaamheid was er ook in het leven van Jezus en in zijn lijden. Eenzaamheid in de hof van Getsemane, waarin hij worstelt met God, helemaal alleen – zijn beste vrienden slapen. Mijn God, mijn God, waarom hebt U mij verlaten?
Eenzaamheid veroorzaakt een diep gevoel van verlatenheid. Ik sta er helemaal alleen voor.
Daarom is het bijzonder dat er in de Bijbel zoveel eenzame mensen aan het woord komen. De Bijbel zegt: Hoe het ook voelt en wat je ook denkt: je bent niet alleen.
De HERE God laat Elia ook persoonlijk weten dat Hij bij hem is. Als Elia is ingeslapen om nooit meer wakker te worden, komt een engel bij hem. ‘Sta op en eet wat.’
Je hoort het ook van vervolgde christenen: meeleven in de vorm van alleen al kaarten doet goed! Is er al een schrijfgroepje of Bijbelkring in onze kerk? Een kaart, een klein gebaar geeft al weer nieuwe moed.
God staat Elia op heel bijzondere wijze bij. En soms hoor je dat ook vanuit de vervolgde kerk. Zoals bij die Russische dissident, die zich had bekeerd tot Jezus Christus en daarom gruwelijk werd vervolgd. Hij zat in de Russische winter in een ijskoude cel, en toch had hij het warm. Een godswonder dat hij toeschreef aan de gebeden die voor hem werden opgezonden.
Zo horen we dat soms ook van elkaar, soms wonderlijke getuigenissen. Van vertrouwen dat iemand kreeg in tijden van onzekerheid, van vrede die iemand kreeg in tijden van onrust, van ervaringen van Gods nabijheid in tijden van eenzaamheid, van moed om te getuigen tegen de stroom in.
Maar niet altijd gebeuren die wonderlijke dingen. Soms wordt de eenzaamheid niet weggenomen. Soms blijft het diepe gevoel van verlatenheid, verlorenheid.
Die Amerikaanse predikant kwam op het punt dat God hem vragen begon te stellen: ‘Zul jij nog van Mij houden en Mij trouw blijven, zelfs als jij je verlaten en teleurgesteld voelt?’ ‘Kun je God vasthouden, ook als jij niet ervaart dat Hij jou vasthoudt?’
Zoals Jezus dat deed aan het kruis? ‘Mijn God, waarom hebt u mij verlaten?’ En ‘Vader, in Uw handen beveel ik mijn geest.’?
Ja, ook zulke vragen kunnen iets van de eenzaamheid doorbreken: Blijf je mij trouw, ook als je het gevoel hebt dat Ik jou niet trouw ben? Blijf je mij liefhebben, ook als jij mijn liefde niet voelt?
Anders gezegd, blijf in gesprek met God, ook in de nacht van de eenzaamheid, en het kan zijn dat God in gesprek gaat met jou.
Maar zelfs als je dat niet ervaart, mag je weten dat God je niet verlaat, ook al voel je er niets van. Er is een woord dat tot ons zegt, zelfs in de allerdiepste eenzaamheid: ‘Ik ben die Ik ben is mijn eeuwige naam, onnoembaar aanwezig deel Ik jouw bestaan.’
Ze brengen ons bij Jezus Christus zelf.
De HEER die ons in onze eenzaamheid nooit verlaat. En die ons voorthelpt op de weg, totdat Hij komt.